BİLİM İNSANI YETİŞTİRME (BİY) PROGRAMI

PROGRAM HAKKINDA GENEL BİLGİ

Türk Eğitim Derneği (TED) Okullarında öğrencilere, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) öğretim programlarının kazandırmayı hedeflediği bilgi, beceri ve değerlerin yanında onların ilgi, yetenek ve gereksinimleri doğrultusunda çeşitli alanlarda farklı programlardan yararlanma olanağı sağlanmaktadır. Bu amaçla geliştirilen Bilim İnsanı Yetiştirme Programı; bilim alanlarında araştırmacı ruha sahip, üretken, bilimsel düşünceyi özümsemiş ve bu özellikleri bir yaşam biçimi haline getirmiş öğrenciler yetiştirmeyi hedeflemektedir. Bilim İnsanı Yetiştirme Programı bireylerin özellikle üst öğrenim yaşamlarına akademik yönden ulusal ve uluslararası üniversitelere başvurularda önemli katkılar sağlamaktadır.

Program, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 06/10/2009 tarihli ve 170 sayılı kararı ile Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi’nde yayımlanan onay doğrultusunda TED Okullarında uygulanmaktadır. Bilim İnsanı Yetiştirme Programı, bilim kavramı doğrultusunda eğitim öğretim faaliyetlerinin zenginleştirildiği; öğrencilerin araştırma yapmalarını, araştırma sonucunda da ürün ortaya çıkarmalarını ve üretken olmalarını esas alan dört yıllık bir programdır. Bu programda Türk Eğitim Derneği tarafından geliştirilmiş̧ ve Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı 06/05/2019 tarih ve 10 sayılı karara göre onaylanmış olan güncel matematik, fizik, kimya ve biyoloji dersleri öğretim programları kullanılır.

BİLİM İNSANI YETİŞTİRME PROGRAMININ AMAÇLARI

  1. Bilimi; teknoloji, toplum ve çevre ile ilişkilendirmek.
    2. Bilimsel araştırma için gerekli olan becerileri, stratejileri ve alışkanlıkları geliştirmek.
    3.Temel bilimlerde gereksinim duyulan nitelikli bilim insanının yetiştirilmesine kaynaklık etmek.
    4. Bilimsel çalışmalara ilgi duyan yetenekli öğrencileri yükseköğrenime hazırlamak.

Bilim İnsanı Yetiştirme Programı’na katılan öğrenciler; temel bilimsel süreç becerilerini (gözlem, sınıflama, tahmin, çıkarım yapma, iletişim, ölçme) ve bütünleştirilmiş bilimsel süreç becerilerini (tablo oluşturma, grafik çizme, değişkenleri belirleme, değişkenler arasında ilişki kurma, operasyonel tanımlama, değişkenleri değiştirme ve kontrol etme, hipotez kurma, deney tasarlama, deney yapma, verileri yorumlama) geliştirirler ve bu alanlarda yetkinlik kazanırlar.

BİLİM İNSANI YETİŞTİRME PROGRAMI’NIN FELSEFESİ

Çağımızdaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler bireylerden beklenen rolleri etkilemiş ve değiştirmiştir. Bilgi çağında yeni teknolojileri etkili bir biçimde kullanabilen, yaratıcı, problem çözebilen, sorgulayan, eleştirel düşünebilen, analiz eden, araştırma yapan, bilgiye ulaşabilen, bilgiyi üretebilen, kullanabilen, doğru bir şekilde aktarabilen ve değerlendirebilen bireylere gereksinim duyulmaktadır.

Bilim İnsanı Yetiştirme Programı’nda;

  • Eğitim-öğretim faaliyetleri öğrenci merkezlidir.
  • Eğitimin hedefleri çağın ihtiyaçları doğrultusunda sürekli değişime ve gelişime açıktır.
  • Öğrencilerin ilgi, kapasite ve bireysel farklılıkları ön planda tutulur.
  • Eğitim durumları yaşamla iç içedir, günümüzde yaşanan ve ileride yaşanabilecek küresel ve toplumsal sorunlar üzerinde durulur, öğrencilerden bu sorunlar için çözüm önerileri geliştirmeleri istenir.
  • Gerçek yaşam durumlarından hareketle öğrenmede deney, gözlem, proje, problem çözme, bilimsel yöntem, araştırma-inceleme vb. yöntem ve tekniklere ağırlık verilir.
  • Demokratik sınıf ortamı oluşturulur.
  • Öğrencilerin, birbirleriyle iş birliği yaptığı öğrenme ortamları sağlanır.
  • Öğretmen, öğretim ortamının hazırlayıcısı, yol gösterenidir.
  • Öğretmen, öğrencilerin hipotez öne sürmelerine, bilgiyi toplamalarına, bilgiyi analiz edip yorumlamalarına ve sonuca ulaşmalarına rehberlik eder.
  • Bilginin tekrarı değil, transferi ve yeniden yapılandırılması söz konusudur.
  • Öğrenciler bilgiyi araştırıp keşfederek, yorumlayarak ve çevreyle etkileşim kurarak yapılandırır.

PROGRAMA KATILMAK İÇİN GEREKLİ KRİTERLER

Okulun Sahip Olması Beklenen Kriterler
Programın, öğrencileri araştırmaya yöneltmek, bilimsel ve teknolojik gelişmeler ile yeni buluşlara ve sosyal problemlere ilgi duyanların çalışacakları ortamı ve koşulları oluşturarak farklı kültürleri anlayıp yorumlayabilen, yeni teknolojileri kullanabilen, yeni bilgiler üretebilen ve projeler hazırlayabilen bireyler yetiştirmek amacından hareketle, okulun bu ortam ve koşulları sağlayacak niteliklere sahip olması gereklidir. Bu bağlamda okulda yeterli sayıda ve donanımda fen laboratuvarlarının olması ve bu laboratuvarların normal öğretim programı doğrultusunda yapılan deneylere ilaveten araştırma deneyleri için de yeterli olması gereklidir.
Sınıflarda öğrenci sayısının maksimum 20-24 arasında olması ve sınıf ortamının gerek bireysel değerlendirmeye gerekse grup değerlendirmesine olanak verecek şekilde düzenlenmesi gereklidir.

 

Öğrencinin Sahip Olması Beklenen Kriterler

Program, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler alanlarında üretken, bilimsel düşünceyi özümsemiş ve bu özellikleri bir yaşam biçimi haline getirmiş öğrenciler yetiştirmeyi hedeflemektedir. Bu nedenle bu programda öğrenim görecek öğrencilerin sadece nota dayalı bir akademik başarıya sahip olmaları yeterli değildir. Bu programı merak eden, salt bilgiyi ezberlemeyen, onu kullanabilen öğrencileri seçmek önemlidir.

Üniversite Desteği

Programın gerekliliği olan araştırma projeleri, deneyler ve akademisyen desteği konusunda üniversiteler ile işbirliği yapılır.
Öğretim programlarının zenginleştirilmesi, seminer ve projelerin nitelik yönünden geliştirilmesi konularında üniversite tarafından uzmanlık desteği alınacaktır. BİY Programı öğrencilerinin yapacakları araştırma deneyleri ve bitirme projeleri konusunda üniversite tarafından akademik danışmanlık desteği sağlanacaktır. Bu deneyler ve projeler için üniversitenin derslikleri ve laboratuvarları da kullanılabilecektir. Öğrencilerimize, yükseköğrenimleri ve meslek hayatları boyunca değer kazandıracak yetkinlik ve sertifika programları düzenlenecektir.

 

PROGRAMA ÖĞRENCİ SEÇİMİ

Bilim İnsanı Yetiştirme Programı’na öğrenci seçmek amacı ile her yıl Türk Eğitim Derneği Genel Merkezi koordinesinde hazırlanan BİYP Öğrenci Seçme Sınavı; 8. sınıfın ikinci döneminde ve/veya 9. sınıfın başında uygulanmaktadır. BİYP Öğrenci Seçme Sınavı; matematik, fen bilimleri, sosyal bilimler ve Türkçe derslerinin 6. ve 7. sınıf konuları ile 8. sınıf birinci dönem konularını kapsamaktadır. Sınavda, genel olarak okuduğunu anlama ve yorumlama, temel kavram ve ilkeleri kullanma, tablo ve grafik okuma, temel matematiksel kavramları ve ilişkileri kullanma, işlem yapma, hipotez oluşturma, deney sonuçlarını yorumlama becerilerini ölçmeye yönelik sorular yer almaktadır. BİYP Öğrenci Seçme Sınavı puanları bağıl değerlendirme ile hesaplanır. Belirlenen kesme puanı üzerinde puan alan öğrenciler en yüksek puandan en düşük puana doğru sıralanır. Sınavda başarılı kabul edilen öğrenciler, her TED Okulu özelinde belirlenen kontenjanlar dâhilinde kayıt yapma hakkı kazanır.
BİYP öğrenci seçme sınavında başarılı olmuş öğrencilerin okulumuz kayıt kabul koşullarını da taşıyor olması gerekmektedir.

 

PROGRAMA DEVAM VE MEZUNİYET KOŞULLARI

Öğrencilerin, programa devam edebilmeleri ve program sonunda sertifika alabilmeleri için aşağıdaki koşulları yerine getirmeleri gerekmektedir:

  • 9, 10 ve 11. sınıf öğretim yılı sonu ders kesimi itibarıyla başarısız derslerinin bulunmaması ve Türk dili ve edebiyatı, fizik, kimya, biyoloji ve matematik derslerine ait yılsonu ağırlıklı puan ortalamalarının 65 ve üzerinde olması.
  • Kulüp çalışmalarının tamamlanması (İnovasyon ve Girişimcilik Kulübü çalışmaları [Innova-TED]).
  • Seminer çalışmalarının yapılması (Üniversite – ARGE birimi iş birliği).
  • Fizik, kimya veya biyoloji derslerinden birisinden seçecekleri bir alanda bireysel olarak araştırma deneyi yapılması.
  • TÜBİTAK Liselerarası Araştırma Proje Yarışmasına 11. sınıf birinci dönem sonuna kadar başvurulması.
  • Sosyal sorumluluk projeleri gerçekleştirilmesi.

Programdan 9. sınıf sonunda ya da ileriki yıllarda çeşitli nedenlerle ayrılmak isteyen ya da programın gereklilerini yerine getiremediği için programdan ayrılmak zorunda kalan öğrenciler, uygun puan türüne göre TED Okullarındaki farklı bir program türüne veya ulusal programa yönlendirilirler.

PROGRAMIN YAPISI (ÖĞRETİM PROGRAMI)
Ders İçerikleri

Programda, MEB tarafından belirlenen ortak dersler okutulur. Bazı derslerin haftalık ders saatleri farklılık gösterir. Bu programın 10. sınıfında öğrenim gören öğrenciler seçmeli dersler kapsamında Proje Hazırlama, Bilgi Kuramı ve Araştırma Teknikleri derslerini almak zorundadırlar.
MEB tarafından belirlenen öğretim programı, BİY Programının hedefleri ve öğrencilerin yetenek ve ilgileri doğrultusunda zenginleştirilerek, öğrencilere yaparak ve yaşayarak öğrenme fırsatları sunacak şekilde uygulanır. BİY Programında amaç, öğrencilerimizi sadece üniversite giriş sınavlarında değil aynı zamanda üniversite yaşamlarında da başarılı kılmaktır.

 

Programın Gereklilikleri
9. sınıfta; öğrencilerimizin güncel sorunlara yeni çözümler üretme alışkanlığı kazanması ve 10. sınıfın ikinci döneminde başlayacakları Bilimsel Proje çalışmalarına ön hazırlık olması açısından İnovasyon (icat, buluş, yenilik getirme, teknolojik gelişme yaratma) Kulübünde görev almaları zorunludur. Öğrencilerimiz daha sonraki yıllarda da bu kulübün doğal üyesidirler.
Türk Eğitim Derneği ile Amerikan Büyükelçiliği tarafından ortak olarak yürütülen İnovasyon Projesinin amacı Türk gençliğinin yaratıcılığının desteklenmesi, yeniliğin öneminin vurgulanması ve sürdürülebilir bir ekonominin oluşması için yenilikçi altyapıya sahip gençler yetiştirmektir. Bu proje kapsamında, proje katılımcısı okullarda kurulan gruplar kendi sanal şirketlerini kurmaktadırlar. Şirketleri için logo tasarlayıp, inovatif bir ürün tasarlayan öğrenciler, her yıl mayıs ayında düzenlenen fuarda ürünlerini tanıtmaktadırlar.
Fuar sonunda birinci seçilen şirket üyeleri Amerika’ya gönderilmektedirler.
Okulumuzda BİYP öğrencilerinin sanal şirketler kurarak yenilikçi iş fikirleri çerçevesinde geliştirdikleri inovatif ürünlerinden bazıları şunlardır:

 

  • Akıllı Ocak
  • Uyku Tulumlu Mont
  • FRDICE (Sıcaklığı Ayarlayabilen Termos)
  • Solear (Solar İşitme Cihazı Pili)
  • Akıllı Ayakkabı
  • Konuşma Engelli İnsanların Daha Kolay İletişim Kurabilmesi İçin Bir Uygulama
  • Akıllı Tencere
  • Çok Amaçlı Valiz

 

10 ve 11. sınıfta; TÜBİTAK Proje Çalışmaları:

Her öğrencinin öğrenimi süresince bireysel veya grup halinde Fen Bilimleri Bölümünde ‘Matematik ve Fen Bilimleri’ grubu derslerinin en az birinden, Sosyal Bilimler Bölümünde ise ‘Türk Edebiyatı ve Sosyal Bilimler’ grubu derslerinin en az birinden proje çalışmasına katılması zorunludur. Hazırlanacak projeler TÜBİTAK Proje Yarışmasına katılacak nitelikte olmalıdır. Öğrenci, istemesi durumunda kendi alanı dışında da proje hazırlayabilir. Projeler ayrıca ilgili ders öğretmeni (ya da öğretmenleri) tarafından puanla değerlendirilir ve teslim edildiği dönemin notuna doğrudan etki eder.
Proje çalışmaları 10. sınıfın ikinci döneminde başlar, 11. sınıfın birinci döneminin sonunda tamamlanır.

TED Okulları BİYP Öğrencilerinin TÜBİTAK Başarılarından Örnekler;

  • “Kaybolan Meslekler: Ankara İli Kale Mahallesi Örneği” projesiyle Sosyoloji dalında birincilik,
  • “Üçgenlerde ve bazı özel dörtgenlerde ağırlık merkezine farklı bir bakış” projesiyle Matematik dalında ikincilik,
  • “Biyopolimer albumin ile floresan boya yüklü nano taşıyıcıların hazırlanması” projesiyle Kimya dalında üçüncülük,
  • “Çanakkale Savaşı Üzerine Bir Mekân Analizi” projesiyle Coğrafya dalında Türkiye birinciliği,
  • “Gündelikçi Ev İşçileri ve Sorunları” projesiyle Sosyoloji dalında bölge üçüncülüğü,
  • “Markopaşa: Halk için haftalık siyasi mizah gazetesi” projesiyle Tarih dalında bölge üçüncülüğü,
  • “Eğlenerek Kimya Eğitimi” projesiyle Kimya dalında Bölge birinciliği,
  • “Östrojen Hormonunun Poecilia Reticulata Balıkları Üzerindeki Etkileri” projesiyle Biyoloji dalında Bölge birinciliği
  • “Suyun Hafızası” adlı projeyle Biyoloji dalında bölge birinciliği,
  • “Çocuk Oyunlarındaki Değişimin Bireyin Gelişim Özellikleri İle Sosyal İlişkilerine Etkisi” adlı projeyle Psikoloji dalında Bölge üçüncülüğü
  • “Atık Pillerdeki Anot ve Katotların Ayrılıp Elektron Alıp Verme Prensibine Göre Güneş Paneli Üretiminde Bulunulması” projesiyle Fizik dalında Bölge birinciliği,
  • “Edwards Eliptik Eğrileri Üzerinde Mathematica İşlemleri İle Kriptografiye Farklı Bir Bakış” projesiyle Matematik dalında Bölge ikinciliği, 21. Ulusal Bilim Olimpiyatları Bilgisayar Dalında Bronz Madalya, 22. Ulusal Bilim Olimpiyatları Bilgisayar Dalında Gümüş Madalya ve Balkan
  • Ülkeleri Bilgisayar Olimpiyatında Bronz Madalya
  • “KODBANK” projesiyle Bilgisayar dalında Bölge üçüncülüğü,
  • “Toksinlere Karşı Koruyucu Kalkan; Likopen” projesiyle Biyoloji dalında Bölge üçüncülüğü,
  • “Güneş Lekeleri ve İklim Unsurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Ankara Örneği (1930-2013)” projesiyle Coğrafya dalında Bölge üçüncülüğü,
  • “Direkt Methanol Yakıt Hücresi İçin Verimli Bipolar Plaka Geliştirmek” projesiyle Fizik dalında Bölge birinciliği,
  • “Elektrostatik Kuvvetten Yararlanarak Yerçekimsiz Ortamda Oluşan Kas ve Kemik Erimesinin Önlenmesi İçin Yapay Yerçekimi Oluşturulması” projesiyle Fizik Uygulama dalında Türkiye birinciliği,
  • “Çocuk Evleri ve Yetiştirme Yurtlarında Kalan Çocukların Psikososyal Gelişimlerinin Sosyal Çevre İle İlişkilendirilmesi Üzerine Bir Çalışma: Ankara İli Örneği” projesiyle Sosyoloji dalında Bölge birinciliği,
  • “Manyetik Alanda Harmonik Hareketin İncelenmesi” projesiyle Fizik dalında bölge üçüncülüğü,

 

Araştırma Deneyleri: Programın gereklilikleri doğrultusunda öğrencilerimiz 10. ve 11. sınıfta Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerinden birer araştırma deneyi yapmak zorundadırlar. Araştırma deneylerinin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini geliştirdiği ve bu beceriler sayesinde öğrencilere kavramları ezberlemek yerine problem oluşturma ve çözme, eleştirel düşünme, karar verme ve meraklarını giderme olanağı verdiği bilinmektedir.
Bu çalışmalarda öğrenciler problemi tanımlar ve problemin çözümü için hipotezler kurar, hipotezlerini test etmeleri için veriler toplar, topladığı verileri değerlendirerek sonuca ulaşırlar. Sonuç olarak öğrenciler araştırmaya dayalı deney tekniğinde, deneyi bizzat kendileri planlar ve yaparlar. Böylece, geleneksel laboratuvar tekniğine göre daha az direktifin verildiği, daha çok sorumluluğun olduğu öğrenci merkezli bir ortamda deneylerini gerçekleştirirler. 10. ve 11. sınıfta yapılan tüm bu faaliyetlerde öğrencilere, bilimsel araştırmanın yol ve yöntemlerini öğretmek amacıyla bilimsel süreç becerileri olarak adlandırılan becerileri kazandırmak esas alınmıştır.

 

Bilim İnsanı Yetiştirme Programını başarı ile tamamlayan öğrencilere MEB Lise Diplomasına ilave olarak TED Okulları Bilim İnsanı Yetiştirme Programı Sertifikası verilir.

 

PROGRAMIN SUNDUĞU FIRSATLAR

Programın amacına hizmet edecek en önemli faaliyetlerden biri de; programda öğrenim gören öğrencilerde bilimsel düşünce sistematiği geliştirmek, bilim uğraşısının zorluklarına rağmen eğlenceli ve haz veren bir uğraşı olduğunu öğrencilere göstermek ve motivasyonlarını arttırmak amacıyla, yaptıkları araştırmalar hakkında konferans verecek akademisyenlerin okula davet edilerek periyodik olarak öğrencilerle bir araya getirilmesidir. Bu amaçla okulların bulunduğu bölgede ortak çalışma yapabileceği bir üniversite ile sürekli işbirliği içinde olmaları, bu yöndeki faaliyetlerin belirli bir düzen içerisinde yürütülmesi açısından önemlidir.

Aynı zamanda BİY Programı mezunu öğrencilere üniversiteye yerleşme sürecinde TED Üniversitesi burs imkanı sağlamaktadır. BİY Programı mezunu olarak TED Üniversitesinin lisans programlarına ilk 35.000’den yerleşen öğrencilere İngilizce hazırlık sınıfı ve lisans öğretimi süresince %25 burs verilir.